Met steun van een subsidie van het Druckerfonds begin ik dit jaar aan het schrijven van een biografie over Emilie Knappert. Zij is niet alleen oprichter van het Leids Volkshuis. Ze is ook oprichter van de eerste school voor maatschappelijk werk en een pionier van het sociaal werk in Nederland. De biografie verschijnt naar verwachting in 2022 bij Uitgeverij Passage.
In 2022 is het zeventig jaar geleden dat Emilie Knappert overleed. Zij is de oprichter van een van de eerste clubhuizen en de sociale academie in Nederland. Een belangrijke pionier in het sociaal werk. Haar zeventigste sterfdag is mooi moment om haar werk en opvattingen bij een breed publiek bekend te maken. Een biografie én een daarbij behorende expositie zijn daar mooie middelen voor. Bovendien zijn haar opvattingen ook nu nog actueel. Met haar werk wilde Emilie Knappert de tweedeling in de samenleving verkleinen. Zij zorgde dat verschillende maatschappelijke groepen elkaar ontmoetten. Zo hoopte zij een klassenstrijd te voorkomen. Haar opvattingen hebben niets aan actualiteitswaarde verloren. De tegenstellingen in de huidige samenleving groeien. Verschillende groepen mensen komen steeds verder van elkaar te staan. De maatschappelijke onrust groeit, zichtbaar in steeds meer protesten en de groei van extreme politieke opvattingen.
Strijd tegen sociaal onrecht
De strijd tegen sociaal onrecht was de rode draad in het leven van Emilie Knappert. Samen met andere christenen en liberalen heeft zij zich haar hele leven ingezet om de culturele kloof tussen de burgerij en de arbeiders te verkleinen. Enerzijds uit sociale bewogenheid. De armoede van de arbeiders raakte haar diep. Tegelijkertijd was zij van mening dat als de arbeidersklasse beschaving, kennis en ontspanning werd bijgebracht de klassentegenstellingen overbrugd konden worden.
Leids Volkshuis
Een mooi voorbeeld van haar werk is het Leids Volkshuis, dat zich midden in het centrum van Leiden bevindt. Het cultureel centrum is in 1899 opgericht door Emilie Knappert, een verlichte liberaal die zich inzette voor de vorming van de arbeidersgezinnen.De oorspronkelijke ingang bevindt zich aan de zijkant van het gebouw, precies in het midden van een smalle steeg. Daar betraden twee werelden het eerste clubhuis van Nederland. Vanaf de Apothekersdijk kwamen de dames en heren van de rijke burgerij naar binnen. Zij gaven de arbeiders via cursussen en lezingen de kans om hun wereld te verbreden. Vanaf de Haarlemmerstraat kwamen de arbeiders binnen. Precies halverwege. Hoe symbolisch. Via die deur konden twee culturen elkaar ontmoeten. Zo hoopte Emilie Knappert een klassenstrijd te voorkomen.
Emilie Knappert scholengemeenschap
Eigenlijk wist ik dat ik ooit die biografie zou gaan schrijven. Na mijn studie politicologie gaf ik tussen 1991 en 1997 les op de Emilie Knappert Scholengemeenschap in Leiden. Deze school gaf mbo-opleidingen in de sociaalmaatschappelijke sector. De school en docenten waren sociaal bewogen, de studenten waren dat niet minder. Het was een activistische instelling die sociale actie niet schuwde. Op die school maakte ik kennis met het gedachtengoed van de vrouw naar wie die school vernoemd was. Ze wees de klassenstrijd af, maar voelde wel de morele plicht de arbeidersklasse te verheffen. Armoede was volgens haar een opvoedingsprobleem. Als het volk deugden als arbeidzaamheid, zuinigheid, netheid en huiselijkheid leerde, zouden misstanden als armoede vanzelf verdwijnen. Samen met andere christenen en liberalen wilde zij de culturele kloof tussen de burgerij en de arbeiders verkleinen.
Dankbaar
Uiteraard ben ik het Druckerfonds zeer dankbaar voor de subsidie. Die geeft mij alle tijd en ruimte om onderzoek te doen en de biografie te schrijven.