Hendrik de Cock was de grote man achter de afscheiding van 1834. Een kerkstrijd die uiteindelijk vooral een klassenstrijd bleek te zijn tussen een liberale stinkendrijke elite en een arm, gelovig en machteloos volk. Maar de afscheiding was nooit mogelijk geweest zonder de strijdlust van Hendrik Pieter Scholte – de grote vriend van De Cock. Mooi dat er zowel over De Cock als Scholte een roman is verschenen. Tjerk de Reus van het Friesch Dagblad schreef een prachtig artikel over beide romans.
Michiel van Diggelen schreef een prachtige roman over Scholte. Van Diggelen zegt in het artikel: “Scholte koos altijd voor de felle zon van het volmaakte en nooit voor de schemering van het gewone, het geregelde, het alledaagse. Hij was uiterst gedreven in zijn geloof. Hij is een volstrekt uniek karakter in de negentiende-eeuwse kerkgeschiedenis.”
Scholte was de energie en lef die De Cock nodig had om afscheid te nemen van de Nederlands Hervormde Kerk. De Reus citeert me hierover: ,,Ik vraag me af of De Cock zonder Scholte de Afscheiding zou hebben aangedurfd. De Cock bewandelde keurig de weg van de kerkprocedures. Hij wilde de kerk volgens de vastgelegde regels terugvoeren naar de uitgangspunten van de Dordtse synode. Hij wilde hierbij ook graag goedkeuring van de koning. Bij Scholte lag dit anders, die was radicaler en maakte aan De Cock duidelijk dat er van de vaderlandse kerk niets meer te verwachten viel. Ook na de Afscheiding bleef De Cock streven goedkeuring van de koning. Dat kon Scholte niets schelen. Eigenlijk was hij veel autonomer. Zijn latere vertrek naar de Verenigde Staten past in dat beeld.”
Maar het mooiste in het artikel vind ik dat het Friesch Dagblad benadrukt dat Scholte en De Cock aan de wieg stonden van het moderne Nederland: ,,De grote politicus Thorbecke werd door de kerkstrijd geïnspireerd om de vrijheid van onderwijs, godsdienst en meningsuiting in de grondwet van 1848 op te nemen. Met andere woorden: de afgescheidenen stonden aan de wieg van het moderne Nederland. Dat verhaal moet verteld worden.”